برخى از فقیهان با تمسک به حدیث ابى بصیر «التى یدخل علیها الرجال حرام والتى تدعى الى الاعراس لیس به بأس» قایل به حلّیّت و جواز ذات غنا شده و حرمت غنا را مختص به مقارنات حرام آن دانسته‏اند. استدلال ایشان این است که در این روایت حرمت غنا به خاطر آمیختگى مردان و زنان نامحرم و شنیدن صداى زن نامحرم از روى شهوت است؛ بنابراین خود صدا از جهت صوت بودن، حرمتى ندارد و حرمت به اعتبار مقارنات حرام است. گرچه این نظریه نیز به نظر ما ناتمام است؛ امّا زمینه را براى تفصیل میان غناى شهوانى و غیرشهوانى، هموار مى‏کند.(84)

البته، این استدلال با ایرادهایى مواجه است که چکیده آن عبارت است از:

1. روایت به جهت على بن حمزه بطائنى ضعیف است و ضعف آن هم با عمل اصحاب جبران نشده است.

2. روایت ابى‏بصیر از نظر دلالى تاب مقاومت در برابر صحیحه‏ىِ على بن جعفر(85) از موسى بن جعفر علیه‏السلام و حسنه‏ىِ عبدالاعلى از امام صادق علیه‏السلام را ندارد و در صورت تعارض باید یا حمل بر تقیه یا عروسى یا امثال آن شود و یا باید کنار گذاشته شود.

3. ظاهر این روایت آن است که غناىِ کنیزان آوازه‏خوان در عروسى‏ها اشکال ندارد و جمله «والتى تدعى الاعراس لا بأس به» را کنایه از نیامیختن مردان و زنان دانستن خلاف ظاهر است.

4. این روایت مفهوم ندارد وگرنه بین مفهوم صدر «التى یدخل الرجال حرام» با مفهوم ذیل «والتى تدعى الى الاعراس لا بأس» در غناىِ کنیزان در مجالس غیر عروسى که مردان بر آنها داخل نمى‏شوند، تعارض حاصل مى‏شود.

پى‏نوشت‏ها ···

--------------------------------------------------------------------------------

1 . رک: حاشیه‏ىِ برهان قاطع، تألیف محمدحسین بن خلف تبریزى، متخلص به برهان، 1342، مصحح دکتر محمد معین و حاشیه‏ىِ لغت‏نامه‏ىِ دهخدا، 1373، ج13، ص19257

2 . رک: همان دو

3 . احمد سیّاح، فرهنگ جامع سیّاح، ج 3

4 . عبّاس اقبال، شعر و موسیقى در ایران، ص 114

5 . به نقل از رازانى، ابوتراب، شعر و موسیقى و ساز و آواز در ادبیّات فارسى، ص 59

6 . ابن منظور؛ لسان العرب(متوفى 711 ه. ق)، ج15، ص136

7 . فیروزآبادى؛ القاموس المحیط، دارالمعرفة، بیروت، ج4، ص374، ماده‏ىِ غنى

8 . دهخدا، على‏اکبر، لغت‏نامه‏ىِ دهخدا، (متوفى 1334 ه. ش)، ج27، ص328

9 . شیخ انصارى رحمه‏الله ، مکاسب محرّمه

10 . ابن اثیر، النهایه، ج3، ص391

11 . ابن‏منظور؛ لسان العرب، ج16، ص136

12 . قاموس، ماده‏ىِ غنى و طرب

13 . طریحى، شیخ فخرالدّین؛ مجمع البحرین، تحقیق سیّد احمد حسینى، ج1، ص321

14 . حماد جوهرى، اسماعیل‏بن، الصحاح، تاج اللغة و صحاح العربیّه، ج6، ص2449

15 . همان، ج3، ص1232

16 . قاموس، ماده‏ىِ غنا و طرب

17 . طریحى، شیخ فخرالدّین، مجمع البحرین، تحقیق سیّد احمد حسینى، ج1، ص321

18 . فیومى، احمد بن محمد، المصباح المنیر، (متوفى 770 ه. ق)، ج2، ص56

19 . فارسى بن زکریا، ابوالحسین احمد بن؛ معجم مقاییس اللغة(متوفى 395 ه. ق)، ج4،

20 . ابوالقاسم خویى؛ «منیة السائل»، ص179

21 . اساس البلاغة، ص 277

22 . فیروزآبادى؛ «قاموس المحیط»، ج1، ص101 و طریحى؛ «مجمع البحرین»، ج2، ص109 و فیومى؛ «مصباح المنیر»، ج2، ص19

23 . راغب اصفهانى(متوفى 503 ه. ق)؛ معجم مفردات الفاظ قرآن، ص 471

24 . همان، ص 472

25 . همان، ص 48

26 . سوره‏ىِ حج، 30

27 . طباطبایى؛ المیزان، ج14، ص371

28 . همان، ج16، ص209 و 210

29 . رک. جواهر الکلام، ج22، ص50 و مکاسب محرمه، شیخ انصارى، ص41-37

30 . تاریخ موسیقى خاور زمین، ص 291

31 . همان، ص 21

32 . خنیاگرى و موسیقى ایرانى، ص107

33 . اغانى، ج8، ص3 و ج10، ص48

34 . محمّد جواد عاملى؛ «مفتاح الکرامه»، مؤسسه‏ىِ آل‏البیت، قم‏ج4، ص52

35 . ابن منظور؛ لسان العرب، ج10، ص135

36 . حسینى بحرانى، محمد بن ابراهیم، معروف به ماجد(متوفى 1050 ق)؛ رسالة ایقاظ النائمین و ایعاظ الجاهلین

37 . ابن خلدون؛ «مقدمه»، داراحیاء التراث العربى، بیروت، صص 428-426

38 . اغانى، ج2، ص170-173 و فلیپ حتى؛ «تاریخ عرب»، ترجمه‏ىِ ابوالقاسم، ص 345

39 . همان، ج3، ص239 و ج5، ص41 و ج6، ص8 و 12 و ج21، ص226 و 237

40 . محمّد ماجدبن‏ابراهیم بن الحسینى، پیشین

41 . همان

42 . تاریخ موسیقى خاور زمین، ص 45، پاورقى

43 . دائرة‏المعارف اسلام، ج 1، ص 403

44 . مسعودى، على بن حسین(متوفى 346 ه .ق)؛ مروج الذهب، بیروت، ج1، ص 65

45 . غزالى، امام ابى حامد محمّد بن محمّد؛ احیاء علوم الدّین، ج4، ص 217

46 . همان، صص 201 و 202

49 . تاریخ موسیقى خاور زمین، ص 132

50. همان، ص 192

51 . حج، 30

52 . المیزان، ج14، ص371

53 . لقمان، 6

54 . المیزان، ج16، ص209 و 210

55 . رک: طبرسى(متوفى 548 ه. ق)؛ مجمع البیان فى تفسیر القرآن، ج8، ص313

56 . فرقان، 72

57 . طبرسى؛ «مجمع البیان»، ج7، ص181

58 . مؤمنون، 3

59 . رک: حسین میرزاخانى؛ «مبانى فقهى، روانى موسیقى»، ص 63 و نیز رک: مصباح الفقاهة، ص 311

60 . نظرات شما عزیزان:

موضوعات مرتبط: <-CategoryName->
برچسب‌ها: <-TagName->