بهشت و دوزخ تجسم اعمال انسان

خداوند در آیات بسیاری وقتی به حقیقت معاد اشاره می کند، آن را تجسم اعمال و نیات آدمی معرفی می کند. به این معنا که انسان هر آن چه را در دنیا انجام می دهد دارای یک صورت ظاهری است که می بیند و یک صورت باطنی که در این جا برای بسیاری قابل مشاهده نیست، هر چند که برای برخی در خواب یا حالت منامی به تمثل در می آید، ولی بیش تری مردم آن را تنها پس از مرگ و کشف غطاء و پرده ها (ق، آیه ۲۲) می بینند؛ البته همگان ، صورت باطنی اعمال و نیات خود را، در آخرت که از قیامت انسان و نفخ صور دوم آغاز می شود، به شکل تجسمی خواهند داشت.

در آخرت نخست با انسان بر پایه عدل الهی رفتار می شود و خوب و بد اعمال در ترازو و میزان عدل نهاده می شود تا بی آن که کم و کاستی و ظلم و حیفی صورت گیرد، مثقال ذره های اعمال خوب و بد مشاهده و سنجیده شود.(زلزال؛ آیات ۷ و ۸) وقتی هر کسی همان اعمال و نیات خودش را دید و با میزان حق و عدل مورد سنجش قرار گرفت، پس پاداش اعمال خوب و بد خود را بی کم و کاستی دریافت می کند (صافات، آیه ۲۹) که در اصطلاح قرآن از آن به « جزاء وفاقا»یاد شده است. (نباء، آیه ۲۶)

خداوند در آیاتی از جمله ۲۵ سوره آل عمران، ۲۸ و ۳۰ سوره یونس، ۱۱۱ سوره نحل و مانند آن از این که هر کسی نتیجه عمل خود را می ببیند و پاداش می گیرد، سخن به میان می آورد تا این گونه نشان دهد که با کسی بیرون از عدل برخورد نخواهد شد.

البته بر اساس آموزه های قرآنی، نسبت اعمال بد و پاداش عمل همواره بر اساس عدالت خواهد بود؛ زیرا تشدید مجازات ظلم خواهد بود که انجام نخواهد شد. اما تضعیف مجازات در قیامت با شفاعت انجام می شود؛ اما در دوزخ این امکان دیگر نیست که تضعیف مجازاتی صورت گیرد؛ اما نسبت به اعمال خوب و پاداش آن، پس از آن که به هر کسی میزان پاداش مشخص شد، در آن هنگام خداوند به فضل خویش عمل می کند و پاداش های مضاعف به انسان می دهد.

پس انسان ها هر آن چه که در دنیا انجام دادند، همان را در آخرت حاضر می ببیند و مشاهده و رویت می کنند.(کهف، ایه ۴۹؛ تکویر، آیات ۱۲ تا ۱۴) چرا که برای انسان چیزی جز سعی و تلاش او نیست که همان سعی را به شکل تجسمی خواهد یافت.(نجم، آیات ۳۹ و ۴۰)از آن جایی که انسان در هنگام مرگ و پس از آن دارای چشم تیزبینی خواهد بود و پرده هایی که بر چشم دل و قلب کشیده شده برداشته می شود، همان اعمال و نیات را به شکل تمثل و تجسم خواهد دید و حقیقت اعمالش خود را نشان می دهد. علامه طباطبایی در ذیل آیه ۲۲ سوره ق می فرماید که اگر چشم دل ما باز بود و پرده غفلت بر آن نمی آویختیم در همین دنیا آن باطل و حقیقت را مشاهده می کردیم، ولی چون این گونه نیستیم، حقیقت اعمال خود را نمی بینیم. وی می نویسد که مشارالیه «هذا» چیزى است که شخص در آخرت،مشاهده و معاینه مى‌کند و آن از هم گسیختگى سبب‌ها و از بین رفتن اشیاء و بازگشت آنها به سوى خداى یکتاى قهّار است؛ اگرچه در دنیا هم جلوى چشمش بود؛ امّا تعلق خاطر او به اسباب، او را از دیدن آن غافل ساخته بود. (المیزان، ج‌۱۸، ص‌۳۵۰)

در بسیاری از آیات قرآنی که به آخرت اشاره دارد، به مساله رویت اعمال نیز توجه می دهد و با آوردن واژه رویت و مشتقات آن بر مشاهده و دیدن اعمال تاکید می شود که خود بیانگر تجسم یافتن اعمال انسان در قیامت و آخرت است. پس انسان ها اعمال خوب و بد خویش را به شکل جسم مشاهده می کنند(زلزال، آیات ۶ تا ۸) و آن ها را حاضر می بینند.(کهف، آیه ۴۹)

از نظر قرآن دوزخ همان اعمال آدمی است.(عنکبوت، آیه ۵۵؛ طور، آیات ۱۱ تا ۱۶) البته هر عمل و نیتی آثاری دارد؛ مثلا ت بخل ورزى بخیلان، به صورت طوقى از آتش، بر گردن آنان در قیامت تجسم پیدا می کند(آل عمران، آیه ۱۸۰)و تصرّف ظالمانه در مال یتیم، به شکل آتش‌خوارى در قیامت تجسم می شود(نساء، آیه ۱۰) و طلاها و نقره‌هاى گداخته شده در دوزخ، تجسّم همان گنجینه شدن آنها در دنیا از ناحیه زراندوزان است.(توبه، آیه ۳۵) هم چنین کسانی که حقایق را نهان و آموزه های وحیانی را کتمان می کنند تا به گوش دیگران نرسد و از این راه درآمدی داشته و پولی به دست آورند، این درآمد دین فروشی در آخرت به شکل آتشی خاص در می آید که در درون شکم هایشان شعله می کشد.(بقره، ایه ۱۷۴)

عذاب های آخرت مبتنی بر نوع رفتار و اعمال انسانی در دنیا شکل می گیرد. از این روست که در هفت دوزخ ، انواع عذاب ها با اشکال گوناگون خواهد بود که بدترین درکات دوزخ همان درک اسفل و پست دوزخ است(نساء، آیه ۱۴۵) که در آن جا خود انسان ها به عنوان سوخت دوزخ عمل می کنند و آتش دوزخ را فراهم می آورند.(بقره، آیه ۲۴؛ تحریم، آیه ۶) تفاوت درکات دوزخ بسته به سقوط انسان از مقام قرب انسان نسبت به خدا و میزان و درجه اعمال زشت و بد اوست. هر چه انسان پست تر و بدتر شود، و اعمال زشت تر و بدتری داشته باشد، عذاب های او سخت تر خواهد که همان نیز نتیجه و تجسم اعمال اوست. پس هر یک از عذاب های الهی در آخرت تجسم عملی از اعمال آدمی است. از جمله این عذاب ها می توان به گرزهای آهنین، آب جوشان، آب چرکین، گوشت های آویزان بر تن، خونابه، آتش درونی و مانند آن، اشاره کرد.

البته از آن جایی که عذاب های الهی در آخرت با همه تنوعی که دارد، نسبت به پاداش های اهل بهشت و بهشتیان اندک است، می بایست گفت بخشی از آن ها هم از نظر جنس و هم کمیت و هم از نظر کیفیت از فضل الهی خواهد بود؛ چرا که افزودن بر اعمال خیر عین عدالت احسانی است هر چند که اگر ندهد کسی پاداش دهنده را به سبب عدالت و جزاء وفاق سرزنش نمی کند، ولی از آن جایی که همه هستی از جمله هستی مردمان از مقام رحمت الهی سرچشمه گرفته است، نسبت به مومنان از رحمت رحیمی خویش بیش از آن چه لایق و شایسته ایشان است برخورد کرده و بر نعمت های بهشتیان می افزاید و چیزی هایی را نصیب آنان می کند که مشابه آن در جهان مادی نیست بلکه به ذهن کسی خطور هم نمی کند.(بقره، آیه ۲۵ و آیات دیگر)

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: